Zoals men in Keulen en omstreken zegt: "Drinkste eine met?"
Wie Duitsland zegt, zegt bier. En wie Keulen zegt, zegt Kölsch. Keulen is sinds 873 een brouwerijcentrum met een ongewoon hoog aantal huisbrouwerijen. Men kan zich afvragen of dit iets te maken heeft met een beslissing van het Concilie van Aken. Hier werd in 817 bier officieel tot "christelijke heildrank" verheven en zo een integraal onderdeel van de kloostervoeding. Als gevolg hiervan hadden de brouwerijen veel te doen, want elke kloosterbroeder had recht op een dagelijks rantsoen van meer dan 5 liter (!) bier. In de 9e eeuw was er echter alleen nog maar het zogenaamde "Gruit", een soort van kruidenbier. Aangezien hop en gist nog onbekend waren werd er gebruik gemaakt van verschillende kruiden zoals duizendblad en jeneverbes, terwijl men zich voor gist moest verlaten op "fermentatie aan de open lucht", gebruikmakend van gisten die van nature in de lucht voorkomen. In de 11e eeuw werd een vork met 2 pinnen, een "Gaffel", geïntroduceerd vanuit Venetië en werd gebruikt bij brouwersfeesten. Hoe populair bier in die tijd was, blijkt uit het feit dat de familienaam "Bierbauch" (bierbuik) rond 1169 in lijsten met namen voorkomt. In 1302 duikt de brouwerij "Zum Leisten", waar later de Gaffelbrouwerij werd gebouwd, voor het eerst op in de Keulse stad archieven, terwijl in 1543 de Keulse raad Hermann von Weinsberg, in tegenstelling zijn familienaam, tot officiële bierinspecteur benoemd wordt. Grote vraag is natuurlijk of hij zijn werk ook mee naar huis nam.
Het "moderne" Kölsch bier wordt vandaag de dag gebrouwen met gerstemout, hop en water. Sommige brouwers voegen daar nog een kleine hoeveelheid tarwemout aan toe. De hop voor Kölsch komt voornamelijk uit de Niederrhein, het gebied van de steden Kerpen en Düren, en uit de Hallertau en Tettnang aan het Bodenmeer. Terwijl de meeste bieren van hoge gisting rond 20°C worden gegist, doen de meeste Kölsch brouwerijen het op de lagere temperatuur van rond 14-16°C.
Tegenwoordig wordt Kölsch niet meer alleen in Keulen gedronken. In de 21e eeuw wordt er jaarlijks ongeveer 3 miljoen hectoliter (300.000.000 liter!) Kölsch gebrouwen en kan het overal ter wereld genoten worden. Maar als u thuis op uw gemak van een Kölsch kan genieten, waarom dan ergens anders heen gaan? Omdat het genieten van een Kölsch natuurlijk niet alleen van het wat, maar ook van het waar, hoe en met wie te maken heeft. En hier biedt "Am Alten Fronhof" u de perfecte omgeving eens een bijzonder biertje te drinken. Of het nu op het gezellige terras is, lekker in het zonnetje, waar de sprookjesachtige, oude kerk aan de overkant van de straat en de stad Keulen beneden in het dal u steeds weer van uw gesprek afleiden, of binnen in de historische kroeg waar eeuwenlange gastvrijheid als een comfortabel, warm en vertrouwd dekentje om u heen valt. Maar u weet nog niet zeker of dit iets voor u is? Misschien dat deze handige gids u kan helpen Kölsch te drinken als een local...
| Drinkste eine met? | 
Artikel 10 van de Keulse Grondwet. Letterlijk vertaald: "Drink je er één mee?" Het zal u verrassend hoe veel het Keulse dialect meer op Nederlands dan Duits lijkt! Maar goed... Aangezien dit een heel belangrijke zin is in Keulen, zal het u niet verbazen dat het ook de titel is van een lied van één van de oudste Keulse bands, de "Bläck Fööss". Dus, als de kroegbaas besluit dat het tijd is om dit nummer op te zetten, wees dan op voorbereid dat uw buren direct inhaken, en u met melancholische tranen in de ogen zullen vragen of u er één met/ van hen wilt drinken. En alhoewel Keulenaren door de rest van Duitsland vaak als "erg eigenaardig en veel te familiair" worden getypeerd, blijken ze Duits te zijn om zich strak aan de regel, en de Keulse Grondwet te houden. |
| Schunkeln | 
Als u dan de woorden (of iets wat er op lijkt?) van het liedje door heeft, en met uw nieuwe vrienden uit volle borst meezingt, maak je deze lichaamsbewegingen. Schrik niet te ervaren dat "schunkeln" net zo ingebakken is bij de Keulenaren als een swingend bekken bij Elvis was. U kunt als goede voorbereiding natuurlijk altijd even het "schunkeln" thuis, als voorbereiding voor uw bezoek aan het "Am Alten Fronhof", oefenen. En als dat zingen wat problematisch klinkt? Geen zorgen hoor... Nederlandse artiesten zijn u al voor geweest en hebben rijkelijk van het Keulse liederboek gebruik gemaakt. Dus zal niemand vreemd opkijken als u "Viva Hollandia" begint te zingen wanneer de originele versie, "Viva Colonia" van de Höhner, wordt opgezet! |
| Kölsch glass of een Stange | 
Kölsch bier wordt traditioneel gedronken uit een slank, cilindrisch, relatief dunwandig glas met een inhoud van 0,2 liter. Nederlanders uit Limburg, gerlderland en sommige delen van Brabant zal de vorm van het glas bekend voorkomen, omdat het erg veel op het Nederlandse "fluitje" lijkt. In Keulen gaat de vorm van het Kölsch glas terug naar historische drinkgewoonten. Tegenwoordig (proberen) kroegbazen in Keulen grotere glazen te introduceren, vooral omdat de traditionele "Stange" aanzienlijk meer tijd en personeel vereist dan grotere glazen. De kenners keuren echter glazen met meer dan 0,2 liter resoluut af, omdat Kölsch, in tegenstelling tot andere bieren, na het schenken vrij snel, zoals het officiële argument luidt, "zijn frisse smaak en schuim verliest". Verschraald en dood bier wordt als "alt" (oud) bestempeld en natuurlijk snel verwijderd omdat het niet geschikt is voor consumptie. |
| Stössje of Stößchen |  De nachtmerrie van onze vrienden uit Beieren. In sommige traditionele kroegen zoals het "Am Alten Fronhof", kun je nog de historische "halve Kölsch" vinden, die niet meer dan 0.1 liter is. Vroeger werd dit (met recht) kleintje pils gedurende de gehele dag, in het voorbij lopen, als snelle opfrisser gedronken. Is nauw verbonden met de Duitse uitdrukking "ein Glas im Stehen".
|
| Pittermännchen |  Als u naar de regio Keulen komt, is het belangrijk uw uitspraak eerst goed te oefenen. Immers, waar een "Petermännchen" een Pieterman (Trachinidae), baarsachtige vis is, is hetgeen waarnaar u op zoek bent waarschijnlijk een "Pittermännchen". Deze laatste is een 10 liter vat Kölsch dat in sommige brouwerijen en kroegen voor een tafel besteld kan worden, zodat u het tapen van uw biertje in eigen (vakkundige) hand kan nemen. Aangezien Kölsch pas bij een bepaalde temperatuur zijn volle smaak ontwikkelt, wordt het bij 8 tot 10 graden geserveerd. Het Pittermännchen zorgt ervoor dat uw Kölsch op die temperatuur is, en blijft. Oh, en voordat u het vraagt: ja, die lachende meneer hiernaast is de aartsbisschop van Keulen, die zich net heeft verzekerd van een consumptie...
|
| Pappnase | 
Nieuwsgierig wat dat nou allemaal is met die rode neuzen toestand in Keulen? Eigenlijk is het heel simpel: het is dat Keulenaren iedere dag van het jaar wel in zijn voor een feestje. Zich er prima bij voelen een beetje gek te doen als ze maar even de kans krijgen. Het zal u dan ook niet verbazen dat de rest van Duitsland, wat niet zo "locker" is, Keulenaren regelmatig als (diplomatiek uitgedrukt) "een beetje raar" bestempelen. Komische is dat de Keulenaren zelf daar niet echt wakker van liggen. Je moet jezelf immers nooit te serieus nemen. Slecht voor de gezondheid... |
| Köbes | 
"Köbes" is de Keulse variatie van de naam Jakob/ Jacobus, en kan in vele, zo niet alle dialecten van het Duitse Rijnland terug gevonden worden. Af en toe wordt het woord "Köbes" ook gebruikt met nog een andere betekenis, namelijk "een koppig, stug, erg recht-voor-zijn-raap persoon". De Köbes en zijn "unieke" manier om klanten te bedienen is een eeuwenoude traditie, typisch voor de brouwerijcultuur in het Rijnland. De vaak ruwe manier van serveren wordt meestal toegeschreven aan de situatie in de Middeleeuwen, toen brouwers en vooral hun leerlingen, die weinig tot geen ervaring hadden met "klant vriendelijke" gastronomie, opdracht kregen om ook klanten te bedienen in de openbare ruimtes, naast hun werk in de brouwerij. Of, zoals Duitse schrijver Frank Schätzing het beleefde tijdens zijn bezoek aan Keulen:
"In Keulen was alles anders. Je bestelt geen Kölsch in een brouwerij, je krijgt er één toegewezen. De Köbes is ook geen ober, maar een brouwerij assistent, wiens trots het dragen van bier naar de tafels uitsluit. Mits de Keulse burgers zich aan de regels houden, wat een zeldzaamheid is, doen ze dat in afwachting van de uitzondering die stelt dat een Köbes uiteindelijk wel bier naar de tafels brengt, alleen maar omdat ze ondernemer zijn en dus geen kelners. [...] Je moet geloven in een Köbes zoals in voorzienigheid of in de aartsengel Gabriël. Dan komt alles wel goed." [Frank Schätzing, Keine Angst] Als je dat leest, is het duidelijk dat Frank zich nooit buiten Keulen begeven heeft om zich te laten verwennen in het "Am Alten Fronhof". |
| Zappes | 
In het Duitse Rijnland is de "Zappes" degene die de Kölsch uit het (houten) vat tapt en aan de Köbes geeft. In kleinere kroegjes met minder personeel kan de Zappes het bier ook direct aan gasten geven. De naam Zappes is afgeleid van het Duitse woord voor tap. Traditioneel betaalt de Köbes de Zappes voor de getapte glazen bier die hij uitserveert met bierfiches. Dit wat eigenaardige systeem is in de loop der tijd ontstaan omdat de Zappes meestal door de brouwerij op uurloon betaald werd, en dus niet meedeelde in de fooien ("Trinkgeld") die de Köbes van de gasten kreeg. Tot aan de eerste decades van de vorige eeuw was een Zappes meestal een minderjarige jongen. Ook vandaag de dag nog serveren sommige brouwerijen en kroegen in Keulen bier uit houten vaten en werken ze met Zappes. Zorgvuldig "onderzoek" zal u echter laten zien dat alle Zappes er tegenwoordig verrassend volwassen uitzien... |
| Kranz | 
Sinds het einde van de 19e eeuw gebruikt de Köbus een "Kranz" voor het uitserveren van Kölsch. Deze vernuftige variatie op het dienblad kan tot 18 glazen bevatten en heeft twee handgrepen, één aan de bovenzijde, en één aan de onderzijde. Het zal niemand verbazen dat, net als in Nederland, diegene die een "Kranz" bestelt, altijd vrienden heeft.
|
| Sorry... Mag ik nog een biertje van u? | 
Oorspronkelijk werd er een bierviltje op het glas gelegd zodat er niets in kon vallen en het bier langer vers bleef. Vandaag de dag is het echter in Keulse brouwerijen en cafés zoals "Am Alten Fronhof" echter (nog steeds) gebruikelijk om uw aantal bestelde Kölsch te markeren met een lijntje per glas op uw bierviltje. Stamgasten krijgen zelfs hun eigen pen hiervoor! Op deze manier kunnen zowel de Köbes als de gast bijhouden hoeveel Kölsch er gedronken is. En dat is geen overbodige luxe; wees erop voorbereid dat, als u uw Kölsch op heeft, de Köbes u direct een nieuwe brengt, zonder dat u erom gevraagd heeft, en zonder dat de Köbes u vraagt of u er nog één wilt. Dit gaat door totdat u uw viltje op uw glas legt. Als u uw bierviltje op uw glas legt, weet de Köbes dat "Der hät keine Doosch mih." (Die heeft geen dorst meer) en dat u er klaar voor bent uw "verzamelde streepjes" te betalen.
|
Maar misschien zijn we iets te enthousiast over onze Kölsch. Misschien is bier niet echt uw ding. Misschien geniet u liever van een lekker wijntje. Als dat inderdaad voor u het geval is, ook dan bent u bij Fronhof aan het juiste adres. Wij delen graag onze collectie lokale en internationale wijnen met u. En maakt u zich geen zorgen. We zullen u niet vragen om dat ding met het bierviltje met uw wijn te doen (dat wil zeggen, tenzij u dat wilt natuurlijk). Zo kunt u echt genieten van het boeket van uw wijn, zoals het hoort, en u het prettig vindt. Dus vraagt u maar gewoon. Het zal u verbazen hoe "Am Alten Fronhof" u kan verwennen...